Κίνδυνος εγκεφαλικού λόγω ρύπανσης

Η ρύπανση της ατμόσφαιρας σε μία πυκνοκατοικημένη πόλη, ακόμα και σε επίπεδα που γενικά θεωρούνται ασφαλή από τις δημόσιες Αρχές, αυξάνει τον κίνδυνο τόσο για εγκεφαλικό, όσο και για πρόωρη απώλεια της μνήμης και γενικότερα για άνοια, ιδίως για όσους ζουν κοντά σε δρόμους με μεγάλη κυκλοφορία, σύμφωνα με δύο νέες αμερικανικές επιστημονικές έρευνες, στη μια από τις οποίες υπήρχε ελληνική συμμετοχή.
Η πρώτη μελέτη, με επικεφαλής τον καθηγητή Γρέγκορι Γουελένιους του πανεπιστημίου Μπράουν και τον καθηγητή Μάρεϊ Μίτλμαν της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, διαπίστωσε ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικού τις μέρες που η ατμόσφαιρα σε μια πόλη (εν προκειμένω στη Βοστώνη) επιβαρύνεται λόγω ρύπανσης εξαιτίας του κυκλοφοριακού, σε σχέση με τις μέρες που η ποιότητα του αέρα είναι καλύτερη. Σε αυτή τη μελέτη συμμετείχε και ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής περιβαλλοντικής υγείας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, Πέτρος Κουτράκης, ο οποίος είχε αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο Πατρών το 1980.
Η δεύτερη μελέτη, με επικεφαλής την καθηγήτρια Τζένιφερ Γουβ του Ιατρικού Κέντρου του πανεπιστημίου Ρας του Σικάγο, διαπίστωσε ότι, σε βάθος χρόνου, συμβαίνει ταχύτερη απώλεια νοητικών λειτουργιών και μνήμης στις γυναίκες που ζουν σε περιοχές με υψηλότερη ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως π.χ. κοντά σε λεωφόρους με μεγάλη κυκλοφορία.
Η πρώτη έρευνα συσχέτισε τα περιστατικά περίπου 1.700 ανθρώπων, που είχαν πάθει εγκεφαλικό σε διάστημα μιας δεκαετίας, με την ποιότητα του αέρα και το επίπεδο της ρύπανσης, διαχρονικά. Έτσι, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος ισχαιμικού εγκεφαλικού ήταν κατά 34% αυξημένος επί 24 ώρες, μετά από τις μέρες όπου οι συνθήκες της ατμόσφαιρας από άποψη ρύπανσης είχαν χαρακτηριστεί «μέτριες», σε σχέση με τις μέρες που είχαν χαρακτηριστεί «καλές».
Ο αυξημένος κίνδυνος ήταν πιο αισθητός κατά τις πρώτες 12 έως 14 ώρες έκθεσης στην αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση και σχετιζόταν κυρίως με την αύξηση του διοξειδίου του αζώτου και της αιθάλης, δύο κατ' εξοχήν ρυπογόνων στοιχείων που σχετίζονται με τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Η ρύπανση του αέρα προκαλείται κυρίως από τα αερομεταφερόμενα μικροσκοπικά σωματίδια, που εκλύονται από διάφορες πηγές, όπως τα αυτοκίνητα, τα εργοστάσια, την καύση των ξύλων κ.α. Τα σωματίδια συχνά εισέρχονται βαθιά στους πνεύμονες και, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, έχουν «ενοχοποιηθεί» και για πρόκληση εμφραγμάτων.
Όπως είπαν οι ερευνητές, η ρύπανση του αέρα ωθεί τα αιμοφόρα αγγεία του οργανισμού να διαστέλλονται και να συστέλλονται με διαφορετικό τρόπο, προκειμένου να διατηρήσουν σταθερή την πίεση του αίματος. Όμως, με αυτό τον τρόπο, λόγω της επίδρασης του εξωτερικού περιβάλλοντος, επηρεάζεται αρνητικά η ικανότητα του σώματος να ρυθμίσει την αρτηριακή πίεση, γεγονός που μπορεί να πυροδοτήσει ένα εγκεφαλικό, ιδίως σε ανθρώπους που ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου.
Ο ίδιος μηχανισμός ουσιαστικά μπορεί να εξηγήσει και τη διαπίστωση της δεύτερης μελέτης, καθώς όταν ο οργανισμός εκτίθεται για πολύ χρόνο στην ρύπανση της ατμόσφαιρας, επηρεάζεται αρνητικά η κυκλοφορία του αίματος προς τον εγκέφαλο, πράγμα που προκαλεί πρόωρη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και της μνήμης.