Το παραμύθι με τα πρόστιμα

Γιώργος Τριανταφύλλου

Σε Βατερλό εξελίσσεται η προσπάθεια της κυβέρνησης για ενίσχυση των εσόδων από τη φοροδιαφυγή, καθώς μετά τις άσφαιρες συλλήψεις των επώνυμων φοροφυγάδων ελάχιστα είναι και τα χρήματα που καταλήγουν στα δημόσια ταμεία από την επιβολή προστίμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα συνολικά πρόστιμα ύψους 8,6 δισ.
ευρώ που επιβλήθηκαν τη διετία 2010-2011 σε επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες που εντοπίστηκαν με φορολογικές παραβάσεις, μόλις το 1% (0,94% για την ακρίβεια) κατέληξε στα δημόσια ταμεία, δηλαδή… 87 εκατ. ευρώ!
Η εικόνα αυτή αναδεικνύει με δραματικό τρόπο την αδυναμία και την αναποτελεσματικότητα των φοροεισπρακτικών μηχανισμών και ευρύτερα του συστήματος να αντιπαλέψουν ένα από τα πλέον νοσηρά και καταστροφικά φαινόμενα της ελληνικής οικονομίας, καθιστώντας τη φοροδιαφυγή έναν από τους πλέον σοβαρούς παράγοντες της δημοσιονομικής κατάρρευσης της χώρας. Και όσο η αναποτελεσματικότητα αυτή συντηρείται τόσο δημιουργείται ανάγκη για νέα σκληρότερα μέτρα που θα υποκαταστήσουν τα διαφυγόντα έσοδα, βυθίζοντας την οικονομία όλο και βαθύτερα στην ύφεση. Το ανησυχητικό είναι πως τα έσοδα υστερούν παρά τον καταιγισμό των μέτρων που λαμβάνει κατά καιρούς το υπουργείο Οικονομικών προκειμένου να πείσει τους φοροφυγάδες να πληρώσουν τα χρέη τους (επιχείρηση χειροπέδες, μείωση του χρόνου διεξαγωγής φορολογικών δικών, φορολογική διαιτησία, εκπτώσεις στα πρόστιμα και στις προσαυξήσεις κτλ.).
Η εικόνα σε αριθμούς
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το 2011 διενεργήθηκαν 42.453 στοχευμένοι έλεγχοι, στους οποίους διαπιστώθηκαν 3.137.615 παραβάσεις από 23.483 παραβάτες. Δηλαδή, το 55% των ελεγχομένων εντοπίστηκαν να φοροδιαφεύγουν, διαπράττοντας 134 φοροπαραβάσεις κατά μέσο όρο. Παράλληλα, το ίδιο χρονικό διάστημα διενεργήθηκαν 27.863 έλεγχοι διακίνησης (διαπιστώθηκαν 593.220 παραβάσεις από 3.515 παραβάτες) και 1.612 έλεγχοι επεξεργασίας (254.614 παραβάσεις από 1.088 παραβάτες). Το ύψος των προστίμων ανήλθε στο ποσό των 4,4 δισ. ευρώ, με μόλις 27 οφειλέτες να σπεύδουν στην εφορία να τακτοποιήσουν τις οφειλές τους, καταβάλλοντας το ποσό των 8.406.000 ευρώ προκειμένου να αποφύγουν το αυτόφωρο.
Κατά το 2010 διενεργήθηκαν 38.990 στοχευμένοι έλεγχοι, στους οποίους διαπιστώθηκαν 1.423.462 παραβάσεις σε 18.310 παραβάτες. Διενεργήθηκαν επίσης 39.458 έλεγχοι διακίνησης, στους οποίους διαπιστώθηκαν 8.714 παραβάσεις σε 2.711 παραβάτες, και 1.992 έλεγχοι επεξεργασίας, στους οποίους διαπιστώθηκαν 259.018 παραβάσεις σε 1.423 παραβάτες. Το εκτιμώμενο ύψος προστίμων των εν λόγω παραβάσεων ανήλθε στο ποσό των 4,2 δισ. ευρώ.
Επικοινωνία χωρίς ουσία
Σημειώνεται ότι την κρισιμότητα του θέματος των ανείσπρακτων χρεών και προστίμων επισημαίνει σε κάθε ευκαιρία και η τρόικα, που εγκαλεί συνεχώς την κυβέρνηση για την αναποτελεσματικότητά της, καλώντας την να αναλάβει δραστικές πρωτοβουλίες. Τα κάθε είδους «σαφάρι» των αρμοδίων, οι κραυγαλέες περιπτώσεις φοροδιαφυγής που αποκαλύπτονται, τα εντυπωσιακά πρόστιμα που καταλογίζονται, αποδίδουν επικοινωνιακά, αλλά απέχουν πολύ από το να παράσχουν έσοδα και να πατάξουν το φαινόμενο. Και, βέβαια, σήμερα περισσότερο από ποτέ η πάταξη της φοροδιαφυγής δεν είναι μόνο θέμα δημοσιονομικής αποκατάστασης, αλλά στοιχειώδους κοινωνικής δικαιοσύνης, σε μια κοινωνία που στο μεγαλύτερο μέρος της έχει αναλάβει πρωτοφανείς θυσίες για την αποφυγή της χρεοκοπίας.
Αποκαλυπτική είναι άλλωστε η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που συνοδεύει τον τρέχοντα προϋπολογισμό, η οποία εμφανίζει το ύψος των ανείσπρακτων χρεών να διευρύνεται χρόνο με το χρόνο και να φτάνει το ποσό των 38,7 δισ. ευρώ το 2010, έναντι 33,7 δισ. ευρώ το 2009. Τα βεβαιωθέντα έσοδα διαμορφώθηκαν το 2010 σε 98 δισ. ευρώ, από τα οποία τελικώς εισπράχθηκαν 53,9 δισ. ευρώ ή ποσοστό 55,06%. Την ίδια στιγμή, οι διαγραφές χρεών ανέρχονται από το 2003 μέχρι και 2010 στο ποσό των 16,8 δισ. ευρώ, όταν το προβλεπόμενο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης για φέτος εκτιμάται στα 11,5 δισ. ευρώ!